Da pad nataliteta nije samo problem koji je prisutan samo u Srbiji govori i nedavno sprovedeno  istraživanje, koje je obelodanio Euronews. Sve zemlje iz našeg bližeg okruženja, tj. Balkan i srednjo-istočna Evropa, takođe su ugrožene padom nataliteta.

Prema ovom istraživanju, gotovo cela srednja i istočna Evropa od 1990. godine ostale su bez približno 20 miliona stanovnika.

Zanimljivi su statistički podaci koji prikazuju da su Litvanija i Letonija izgubile četvrtinu populacije, Rumuniju je napustilo oko 17% stanovništva, a u prvih deset godina članstva u EU Poljska je ostala bez skoro dva miliona stanovnika!

I Ujedinjene nacije imaju svoju procenu koja govori da će najbrži trend smanjenja stanovništva na svetu biti u srednjoj i istočnoj Evropi i idućih nekoliko decenija, pre svega zbog obimnog iseljavanja i niske stope rađanja dece. Posebno ugrožene zemlje su: Letonija, Litvanija, Bugarska, Rumunija, Moldavija, Ukrajina, Poljska, Mađarska. Hrvatska i…  Srbija.

Kakva je situacija u Srbiji? Najblaže rečeno… ALARMANTNA!!!

Od 169 opština i gradova u Srbiji, u prošloj godini je samo pet imalo pozitivan prirodni priraštaj. Sjenica, Novi Sad, Preševo, Novi Pazar i Tutin su mesta u kojima je više novorođenih nego umrlih. U svim ostalim mestima beleži se negativan priraštaj stanovništva.

A kakva je situacija u Kruševcu?

Prema zvaničnim podacima Republičkog zavoda za statistiku, sve do 1991.godine Kruševac je u kontinuitetu beležio rast stanovništva.

Maksimum je zabeležen 1991.godine kada je na teritoriji tadašnje opštine Kruševac, u 101-om naseljenom mestu živelo 138.111 stanovnika.

Od 1991.godine Kruševac beleži trend opadanja broja stanovnika na svojoj teritoriji (što je bio i trend na skoro celoj teritoriji Republike Srbije).

Pored evidentnog broja manje rođenih u odnosu na broj umrlih, u periodu od 1991.godine beleži se i znatan broj ljudi koji su se trajno iselili sa područja grada Kruševca.

Migracije su uglavnom ekonomske prirode, a stanovništvo se iseljavalo kako u pravcu inostranstva, tako i u pravcu većih republičkih centara (Beograd, Niš, Novi Sad…).

Ono što je karakteristično za teritoriju grada Kruševca jeste kontinuirano smanjenje stanovništva u seoskim područjima, a ovaj podatak nije poražavajući samo za mala sela u brdsko-planinskom području već i za sela u ravničarskom delu. Trend povećanja broja stanovnika beleže uglavnom prigradska naseljena mesta (Begovo Brdo, Gari, Dobromir, Kapidžija, Komoran, Lazarica, Lipovac, Malo Golovode, Modrica, Mudrakovac, Naupare, Pakašnica, Pepeljevac, Petina, Poljaci) i sam grad. Možemo reći da je ovakva pojava u najvećoj meri posledica evidentne činjenice da su u urbanim sredinama koncentrisani industrijski, administrativni, obrazovni i kulturni centri, ka kojima sve veći broj stanovnika iz seoskih sredina opravdano usmeren. Ovakav trend nije samo odlika na teritoriji grada Kruševca, već i većeg dela Republike Srbije.

Starimo!

Jedan od bitnih pokazatelja budućeg demografskog razvoja na našem području je svakako i starosna struktura stanovništva. Proces starenja stanovništva koji je u posleratnom periodu zahvatio celu teritoriju Republike Srbije, zahvatio je i teritoriju opštine Kruševac. A kakve su brojke i statistika u tom pogledu?

Starosna struktura stanovništva opštine Kruševac u periodu od 1961. do 2011. godine

“Ove vrednosti pokazuju da je stanovništvo opštine Kruševac prema rezultatima popisa iz 1961. godine dostiglo stadijum demografske zrelosti, dok rezultati kasnijih popisa, zaključno sa 2011. godinom, ukazuju da se ovo stanovništvo već nalazi u stadijumu najdublje demografske starosti”, kaže u svom naučnom radu “PROBLEMI SAVREMENOG DEMOGRAFSKOG RAZVOJA NA PROSTORU OPŠTINE KRUŠEVAC” dr Ljiljana Stričević.

Ona dalje navodi da “demografsko starenje stanovništva potvrđuje i prosečna starost stanovništva. U poslednjem međupopisnom periodu prosečna starost stanovništva opštine Kruševac se povećala za dve godine. Rezultati popisa iz 2002. godine pokazuju da je prosečna starost stanovništva opštine 40,6 godine, dok je 2011. godine ta vrednost izosila 42,7 godina.“

U seoskim naseljima je proces starenja stanovništva znatno izraženiji u odnosu na gradska područja. Ovo će u perspektivi i demografskim projekcijama za posledicu imati znatan broj smanjenja stanovništva u rubnom području tertitorije grada, a ukoliko se ovaj negativan trend nastavi, imaćemo i praktično “gašenje” pojedinih naseljenih mesta u seoskim sredinama.

Selo Rlica

Tipičan primer za to je podjastrebačko selo Rlica koja se nalazi na 600 metara nadmorske visine.

U naselju Rlica živi 38 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 57 godina (55,2 kod muškaraca i 58,8 kod žena).

U naselju ima 19 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,16.

Grad Kruševac je na početku ovog veka suočen sa veoma ozbiljnim demografskim problemima. Oni su posledica dugogodišnjih ekonomskih i socijalnih promena kroz koje su Kruševac  i Republika Srbija prolazili.

Ključni problem je svakakoa nedovoljno obnavljanje stanovništva. Iz ovog problema proizilaze i drugi negativni procesi. Statistički gledano stanovništvo grada Kruševca je značajno ostarelo za poslednjih sedamdeset godina, što će u značajnoj meri uticati na buduću reprodukciju stanovništva. Ujedno će se smanjiti i broj radno sposobnog stanovništva. Možemo da zaključimo da je jasno izraženo smanjenje broja mladog stanovništva, koje treba da bude nosilac buduće reprodukcije i obnavljanja stanovništva ovog kraja.