Grad Kruševac zahvata površinu od 854 km², obuhvatajući 101 naselje sa oko 130.000 stanovnika. Sam grad Kruševac, kao urbano područje, broji oko 65.000 stanovnika.

Kruševac predstavlja centar Rasinskog okruga koji obuhvata još i opštine: Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Trstenik i Ćićevac.

Kao grad bogate tradicije i sa viševekovnom istorijom, nekada srednjevekovna srpska prestonica, Kruševac danas predstavlja moderan grad, ekonomski, administartivni, kulturni, zdravstveni, obrazovni, informativni, sportski i turistički centar od značaja za Rasinski okrug i Republiku Srbiju.

Geomorfološke i klimatske karakteristike

– Pretežno brdovito područje uz manje nizijske površine u dolinama reka
– Prosečna nadmorska visina iznosi 300m
– Prosečna temperatura vazduha je 11ºC
– Relativna vlažnost vazduha 66-83%

Prirodni resursi

Oko 35% ukupne površine Grada je pod šumama. Najveći kompleks šuma je rasprostranjen na Jastrepcu, najšumovitijoj planini na Balkanu. Teritorija Grada Kruševca je takođe poznata po značajnim izvorištima mineralnih i geotermalnih voda (Bela Voda, Ribarska Banja, Lomnica, Žabare, Čitluk). Građevinskog materijala (šljunka, peska i kamena) ima u dolinam reka dok je selo Bela Voda nadaleko čuveno po peščaru odličnog kvaliteta.

Geografske odlike

Grad Kruševac se nalazi u centralnom delu republike Srbije. Zahvata najjužniji kraj panonskog oboda i pripanonske Srbije. Leži u dolinama Zapadne Morave, Rasine, Pepeljuše i Ribarske reke, a izmedju planine Jastrebac, ogranaka Kopaonika i Željina i delom padina Mojsinjskih ogranaka Gledićkih planina. Opština Kruševac se graniči sa severne strane opštinom Varvarin, sa severoistoka opštinama Ćićevac i Ražanj, sa istoka opštinom Aleksinac, sa juga opštinama Prokuplje i Blace, a sa jugozapada i zapada opštinama Brus, Aleksandrovac i Trstenik.

Kruševac se nalazi u kruševačkoj kotlini koja obuhvata kompozitnu dolinu Zapadne Morave i prostire se između Levča i Temnića na severu, Župe, Kopaonika i Jastrepca na jugu i Kraljevačke kotline i Ibarske doline na zapadu.

Grad je smešten na geografskim koordinatama 43.58° severno i 21.32° istočno.

Kruševac kroz vekove

Odlikujući se veoma povoljnim geografskim položajem, Kruševac i kruševačka oblast bili su naseljeni još u praistoriji. Arheološki nalazi govore o životu na ovim prostorima još u doba neolita. Ipak, traganje za poreklom Kruševca vodi nas u srednji vek, u doba kneza Lazara, koji ga je uveo u istoriju kao svoju prestonicu u osmoj deceniji XIV veka.

Godine 1329. knez Lazar Hrebeljanovic rođen je u gradu Prilepcu, kod Novog Brda. Lazar je vaspitavan na dvoru cara Dušana, na kome je i njegov otac Pribac bio carev logotet (kancelar). Za ono vreme Lazar je stekao visoko obrazovanje i car Dušan ga je imenovao za svoga stavilca (čuvara pečata). Godine 1353. car Dušan venčava Lazara svojom rođakom Milicom, kćerkom kneza Vratka, uglednog vojskovođe poreklom iz sporedne loze Nemanijća. Nije poznato koje godine je tačno car Uroš dodelio Lazaru titulu kneza i dao mu na upravu Pomoravlje. Najverovatnije je to bilo 1366. kada se Vukašin proglasio kraljem. Posle smrti cara Uroša, ubrzo posle Maričke bitke, knez Lazar postaje najmoćniji velmoža na teritoriji nekadašnjeg srpskog carstva.

Godine 1371. je sagrađen Kruševac. Svestan da je njegova država ugrožena od Turaka, knez Lazar odlučuje da svoj dvor izgradi na severu, dalje od glavnih pravaca nadiranja turske vojske. Izabrao je Kruševac, koji je svojim geo-strateškim položajem najviše odgovarao njegovim potrebama. Knez Lazar je sazidao grad, ali je naselje postojalo i pre toga. Izgradnji utvrđenog grada pristupilo se užurbano. U tu svrhu knez Lazar je iz Novog Brda doveo u Kruševac svoje najbolje graditelje. Pretpostavlja se da je gradnja trajala do dve godine, mada je u to vreme bilo normalno da gradovi budu i kasnije dograđivani.

Arheolški park – Crkva Lazarica – Narodni muzej

Prva turistička destinacija koju turisti posete prilikom dolaska u Kruševac svakako je Arheološki park. Pored zidina stare srpske prestonice, turisti obavezno posete i Crkvu Lazaricu kao i Narodni muzej sa obnovljenom i veoma značajnom postavkom.

Arheološki park Lazarev grad predstavlja arheološki lokalitet, ostatak srednjevekovnog grada, koji je podigao knez Lazar 1371.god. kao svoju prestonicu i vojno utvrđenje.

U parku se nalaze autentični ostaci Don Žon kule, crkva Lazarica iz XIV veka, ostaci kneževog dvora, spomenik knezu Lazaru i Narodni muzej.

Crkva Lazarica je posvećena arhiđakonu Stefanu, patronu dinastije Nemanjića. Građena je u periodu od 1377/78. do 1380.god. u slavu prvorođenog sina kneza Lazara, despota Stefana, naslednika prestola.

Prilikom obnove Lazarice, posle oslobađanja od Turaka, crkva je ponovo oslikana 1843.godine. Autor ovog živopisa, požarevački slikar Živko Pavlović, uradio je i ikonostas crkve, tokom 1844, pred posetu kneza Aleksandra Karađorđevića Kruševcu. Karađorđe je crkvi poklonio zvono koje je sačuvano do danas.

Unutar kompleksa Lazarevog grada smešten je Narodni Muzej u zgradi podignutoj 1863. godine za potrebe Kruševačke gimnazije.

Za potrebe Muzeja adaptirana je 1969. godine

Muzejski fundus sadrži oko dvadeset i tri hiljade muzealija prirodnjačkog, arheološkog, etnološkog, istorijskog, kulturno-istorijskog i likovnog karaktera, čiji je istorijski korak dug preko šest milenija – od praistorije, preko antike i srednjeg veka, kroz razdoblje turske prevlasti i obnove srpske državnosti, sve do sredine 20. stoleća.

Osim centralnog objekta u srednjovekovnom Кruševačkom gradu, u sastav Narodnog muzeja Кruševac ulaze i Кuća Simića, Umetnička galerija i Memorijalni kompleks Slobodište. Za obilazak svih muzejskih prostora u gradu, posetiocima su na raspolaganju usluge stručnih vodiča, a vođenje kroz postavku dostupno je na srpskom i engleskom.

NASTAVIĆE SE…