Osnovni pojmovi u turizmu

Turizam je skup odnosa i pojava koji proizilaze iz putovanja i boravka posetilaca nekog mesta ako se tim boravkom ne zasniva stalno prebivalište i ako sa takvim boravkom nije povezana nikakva njihova privredna delatnost. Termin  “turizam” prvi put je zabeležen u rečniku francuskog filozofa, lekara, političara i leksiografa Emila Litrea 1873. godine.

Turista je svako lice koje putuje na 24h ili duže u neku zemlju ili deo svoje zemlje, gde nema svoje prebivalište, tj. stalni boravak, a radi zadovoljenja raznovrsnih turističkih potreba. Termin “turista” je prvi upotrebio francuski književnik Anri Bel, poznat pod pseudenimom Stendal u putopisnom romanu “Memoari jednog turiste” 1838. godine.

Posetilac – svako lice koje putuje u neku stranu zemlju ili deo svoje zemlje na kraće od 24 časa, izuzev lica koja putuju radi posla.

Turističko putovanje jeste unapred pripremljena kombinacija dve ili više turističkih usluga (prevoz, smeštaj i druge turističke usluge) u trajanju dužem od 24 sata ili u kraćem trajanju ako uključuje jedno noćenje, kao i višednevni boravak koji uključuje samo uslugu smeštaja u određenim terminima ili vremenskom trajanju koje turistička agencija organizator putovanja odnosno turistička agencija posrednik nudi na prodaju i prodaje po jedinstvenoj ceni.

Putovanja koja su prethodila savremenom turizmu postojala su još u antičko doba, kada su bogati Rimljani često odlazili i svoje letnjikovce zbog jakih vrućina u samom Rimu. Međutim, prvo organizovano turističko putovanje organizovao je Tomas Kuk 1841. godine za 570 osoba, železnicom od Lestera do Lafbara. Tada je prvi put dobijen popust u ceni grupnog putovanja. Kuk je iznajmio celu kompoziciju i organizovao prevoz uz čaj i svečanu muziku, a cena po osobi iznosila je 1 šiling. Prvo putovanje oko sveta Kuk je organizovao već 1871. godine.

Izlet jeste unapred pripremljena kombinacija dve ili više turističkih usluga (prevoz i druge turističke usluge) u trajanju kraćem od 24 sata, koja ne uključuje noćenje, a koje organizator putovanja ili posrednik nudi na prodaju i prodaje po jedinstvenoj ceni.

Turistička regija – prostorna celina u kojoj je turizam jedna od dominantnih ili objedinjujućih funkcija, dok je fizionomija prostora u mnogome posledica te funkcije.

Homogene turističke regije – regije gde je turizam glavni izvor prihoda domicilnog stanovništva.

Heterogene turističke regije – regije gde je turizam osnov sticanja manjeg ili većeg dohotka domicilnog stanovništva, koje se pored turizma bavi i nekim drugim delatnostima.

Turistički centar – nastaje u okvirima osnovnih ili primarnih turističkih motiva i obuhvata više turističkih lokaliteta.

Turistički lokalitet – osnovna prostorna jedinica turističkih regija koja poseduje određenu atraktivnost motiva i prostorno funkcionalnu individualnost.

Turističke tačke – elementi prostora i osnovni nosioci transformacionih procesa, stupaju u međusobne interakcije, predstavljajući istovremeno i ishodišta i odredišta turističkih tokova u regiji/destinaciji.

Turistički nodovi – čvorišta ka kojima konvergiraju i na kojima se ukrštaju putne veze, i predstavljaju zajednički naziv koji obuhvata gradove, centralna mesta, naselja, sela, objekte i sl.

Turistički punkt – je najmanja prostorna jedinica i pod njim treba podrazumevati prostor određenog objekta ili građevinskog kompleksa sa pratećim objektima, vidikovcima i sl.

Turistički objekat – za posetu i prihvatanje turista opremljeni i osposobljeni i uređeni motivi ili pojedini njihovi delovi.

Turističko mesto – je pojam i tip prostornog kompleksa u kome se manifestuje turizam, odnosno to su tako uređeni i turističkim sadržajima opremljeni prostori koji omogućavaju sadržajan boravak turistima uz mogućnost upražnjavanja različitih aktivnosti vezanih za osnovne turističke resurse.

Turistička atrakcija – empirijski odnos između turiste, markera i nukleusa. Markeri – pojedinačne informacije o bilo kom fenomenu koji je potencijalni nukleusni elemenat u turitičkoj atrakciji. Nukleus – centralni element sistema turističke atrakcije i to može biti bilo koja osobina ili karakteristika mesta u kojoj turista uživa tokom posete.

Turizam u Kruševcu

Turistička organizacija grada Кruševca postoji od 1995. godine. Pre toga ova javna ustanova poslovala je pod imenom Turistički savez opštine Кruševac. Turistički savez osnovan je još 1964. godine sa ciljem da pomaže razvoj svih oblika turizma.

Turistička organizacija grada Кruševca danas, kao javna služba, obavlja sve delatnosti unapređenja i razvoja turizma. Široka je lepeza poslova kojima se ona bavi, a ovom prilikom nabrojaćemo samo neke: izrada programa razvoja turizma, pripreme za prihvat i boravak turista, organizovanje turističko informativno propagandne delatnosti, stvaranje uslova za odmor i rekreaciju, organizovanje službe vodiča, podsticanje i razvoj izdavačke delatnosti i proizvodnju suvenira.

Turistička organizacija grada Кruševca je 30. marta 2017. godine otvorila novi objekat – Turistički informativni centar. U Turističkom informativnom centru turisti mogu da dobiju kompletne informacije o turističkoj ponudi Кruševca i neposredne okoline. U okviru Centra je i suvenirnica koja nudi bogatu paletu unikatnih suvenira.

Promet u turizmu, praćen po broju dolazaka i noćenja na teritoriji grada Кruševca, je iz godine u godinu beležio rast i po broju dolazaka i po broju noćenja. Ovaj statistički podatak odnosi se kako na strane, tako i na domaće turiste. Ukupan broj turista u Кruševcu prema zvaničnim podacima Republičkog zavoda za statistiku za 2017. godinu iznosio je 25.443, a značajan podatak je i taj da je ostvareno 96.465 noćenja.

Ukupan broj dolazaka i noćenja turista na teritoriji grada Кruševca, u 2017. godini

O Kruševcu…

Grad Kruševac zahvata površinu od 854 km², obuhvatajući 101 naselje sa oko 129,000 stanovnika. Sam grad Kruševac, kao urbano područje, broji oko 65.000 stanovnika.

Kruševac predstavlja centar Rasinskog okruga koji obuhvata još i opštine: Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Trstenik i Ćićevac.

Kao grad bogate tradicije i sa viševekovnom istorijom, nekada srednjevekovna srpska prestonica, Kruševac danas predstavlja moderan grad, ekonomski, administartivni, kulturni, zdravstveni, obrazovni, informativni i sportski centar od značaja za Rasinski okrug i Republiku Srbiju.

Geomorfološke i klimatske karakteristike
– Pretežno brdovito područje uz manje nizijske površine u dolinama reka
– Prosečna nadmorska visina iznosi 300m
– Prosečna temperatura vazduha je 11ºC
– Relativna vlažnost vazduha 66-83%

Prirodni resursi

Oko 35% ukupne površine Grada Kruševca je pod šumama. Najveći kompleks šuma je rasprostranjen na Jastrepcu, koji slovi za najšumovitiju planinu na Balkanu.

Teritorija Grada Kruševca je takođe poznata po značajnim izvorištima mineralnih i geotermalnih voda (Bela Voda, Ribarska Banja, Lomnica, Žabare, Čitluk).

Građevinskog materijala (šljunka, peska i kamena) ima u dolinam reka dok je selo Bela Voda nadaleko čuveno po peščaru odličng kvaliteta.

Geografske odlike

Grad Kruševac se nalazi u centralnom delu republike Srbije. Zahvata najjužniji kraj panonskog oboda i pripanonske Srbije. Površina je 854km², a čini je 101 naseljeno mesto sa 52 mesne zajednice i 20 mesnih kancelarija. Leži u dolinama Zapadne Morave, Rasine, Pepeljuše i Ribarske reke, a izmedju planine Jastrebac, obronaka Kopaonika i Željina i delom padina Mojsinjskih ogranaka Gledićkih planina. Kruševac se graniči sa severne strane opštinom Varvarin, sa severoistoka opštinama Ćićevac i Ražanj, sa istoka opštinom Aleksinac, sa juga opštinama Prokuplje i Blace, a sa jugozapada i zapada opštinama Brus, Aleksandrovac i Trstenik. Na području grada prema popisu iz 2011. živi 128,752 stanovnika. Grad Kruševac je središte Rasinskog okruga koga čine opštine: Aleksandrovac, Brus , Varvarin, Trstenik i Ćićevac.

Kruševac se nalazi u kruševačkoj kotlini koja obuhvata kompozitnu dolinu Zapadne Morave i prostire se između Levča i Temnića na severu, Župe, Kopaonika i Jastrepca na jugu i Kraljevačke kotline i Ibarske doline na zapadu.

Grad je smešten na geografskim koordinatama 43.58° severno i 21.32° istočno.